به نقل از «ایمنا»

فقیرنویسی تبری بر ریشه ادبیات حوزه کودک

تاریخ انتشار: ۱۴ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۴۱۱۵۵

«ما دچار چالش در ادبیات هستیم که یکی از آن ادبیات حوزه کودک است، یک‌سری از نویسندگان به اشتباه برای کودک ساده نویسی کردند، و در واقع از ادبیات و وظایفش دور شدند یا نویسندگان دیگر حوزه کودک جنبه سرگرمی بر سایر ویژگی ادبیات این حوزه را در پیش گرفتند.»

به گزارش خبرنگار ایمنا، روز جهانی کتاب کودک از سال ۱۳۴۹ در ایران به رسمیت شناخته شده و وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۵۰ روز چهاردهم فروردین را روز جهانی کتاب کودک در ایران اعلام کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با تمام اهمیتی که کتاب و کتاب‌خوانی دارد و با همه گفته‌ها و شنیده‌هایی که در راستای توجه به کتاب کودک و گسترش فرهنگ مطالعه داده می‌شود، بنظر می‌رسد هنوز بر سر راه ادبیات این حوزه چالش‌ها و کاستی‌هایی وجود دارد.

از طرفی داستان کودکان و نوجوانان از مهم‌ترین منابعی است که می‌تواند این قشر تشنه هیجان، سرگرمی و آگاهی را سیراب کند. با این وجود ممکن است گاهی دست کم گرفته شود و اهمیت و ظرفیت‌های آن به درستی معرفی نشود. از آنجایی که این منبع رنگین به نوعی برای قشر پایه جامعه، یعنی کودکان و نوجوانان است، از اهمیت بالای برخوردار و به تبعیت از آن با چالش‌های بسیاری نیز رو به‌رو است.

وضعیت مطلوب ادبیات کودک در کشور

اسماعیل همتی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودکان و نوجوانان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به ظرفیت‌های ادبیات کودک و نوجوان در توسعه انسانی جامع، اظهار کرد: با وجود اینکه که تیراژ کتاب بخاطر گرانی کاغذ پایین آمده است اما خوشبختانه ادبیات حوزه کودک و نوجوان در وضعیت مطلوبی قرار دارد. با وجود اینکه روز به روز شاهد کاهش خوانندگان کتاب در کشور هستیم وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در قیاس با ادبیات این حوزه در کشورهای دیگر خوب است، علاوه برآن خوشبختانه ادبیات کودک در ده سال گذشته کابردی هم شده است و از حالت سرگرمی درآمده است.

وی افزود: به‌طور کلی ادبیات کودک سه تا کابرد برای آن تعریف شده است، که شامل سرگرمی، آموزش و خلاقیت بر انگیزی است، در صورتیکه کتاب‌های بزرگسال می‌تواند فاقد این سه ویژگی باشد. از نظر تکنیکی هم سه مشخصه آشکار باید ادبیات کودک داشته باشد که شامل جملات کوتاه، زبان ساده و معیار و زبان توصیفی و تصویری بیان مطالب است.

نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان تصریح کرد: ادبیات کودک نسبت به ده‌های قبل پیشرفت قابل توجهی داشته است، به‌ویژه مهم‌ترین پیشرفت آن گوناگون شدن این حوزه از ادبیات است. اگر از دهه ۶۰ برخی به عنوان دوره طلایی ادبیات کودک یاد می‌کنند به دلایل دیگری بر می‌گردد، دهه ۶۰ دورانی بود که تمام کودکان علاقه‌مند شروع به نوشتن در این حوزه کردند و به نوعی شروع به آزمودن خود کردند و عاملی که باعث شده نوشته‌ها در این حوزه از موفقیت و استقبال چشمگری برخوردار باشد به‌خاطر رقابت بچه‌های نویسنده در این حوزه بوده است. از طرفی تولید کننده کتاب کودک در آن دهه محدود بود و کانون پرورش فکری کودکان با پیشینه‌ای که داشت، فعالیتی که در این حوزه می‌کرد، چشمگیر بود اما هم اکنون تولید کننده محتوای ادبیات حوزه کودک و نوجوان بسیار زیاد شده است و آن‌هایی که در دهه ۶۰ درخشیدند افول کردند.

دلیل افول ناشران برتر حوزه کودک در دهه ۶۰

وی ادامه داد: دلیل این افول بدین خاطر است که این افراد وابسته به دولت و نشر دولتی برای تولید کارها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان شدند که در نهایت این افراد ناشران رانتی شدند و چون دریافتند، هرچه می‌نویسند چاپ می‌شود، طبیعی است که از خلاقیت دور شدند.

همتی با بیان اینکه کارهای ترجمه در حوزه ادبیات کودک و نوجوان بیشتر مورد استقبال مخاطبان قرار می‌گیرد، گفت: دلیل اینکه ترجمه هنوز برای مخاطب جذاب است طبیعی است که او می‌تواند از صدتا کشور انتخاب کند در صورتیکه ادبیات ما از یک کشور است و تنها کشوری هستیم که در این حوزه بر اساس آزمون وخطا پیش می‌رویم و هنوز از مضامین نمی‌توانیم بنویسیم، هنوز در بسیاری از آموزش بسیاری از مهارت‌ها برای کودکان عرف اجازه نوشتن به ما را نمی‌دهد.

این نویسنده کودک تاکید کرد: به عقیده بنده اگر اشکالی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است، مقصر اصلی آن رسانه‌ها، انجمن‌های ادبی و نهادهای متولی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است که هنوز بعد از سالیان سال نتوانسته است همه افراد نویسنده را به خلاقیت در نوشتن در این حوزه از ادبیات فرا بخوانند.

چالش‌های ادبیات حوزه کودک و نوجوان در کشور

عضوانجمن نویسندگان کودک و نوجوان ایران اضافه کرد: ادبیات حوزه کودک و نوجوان در کشور با چالش‌ها و تهدیداتی متعددی روبه‌رو است یکی از این تهدیدات خودمحدودکنندگی است، ما جامعه‌ای هستیم که به کودک احترام زیادی گذاشته و برای او حرمت قائل هستیم، از آن طرف یک جامعه اخلاقی هستیم و برای فروش کتاب دست بر روی هر موضوع و ترفندی نمی‌زنیم همین امر باعث می‌شود که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان و انتخاب موضوعات کتاب برای ارائه به کودکان دچار افراط و تفریط شویم.

وی ادامه داد: عامل دیگر که به عنوان یک چالش و تهدید جدی در حوزه ادبیات کودک با آن مواجهه هستیم بحث محدودیت در مضامین است که بخش اعظم از این تقصیر به عهده نویسندگان است. متأسفانه برخی از نویسندگان به ویژه نویسندگان ادبیات حوزه کودک و نوجوان کمترین مطالعه را داشته و از ادبیات جهان و تنوع آن کم اطلاع هستند و لذا فقیر می‌نویسیم در واقع فقیر نویسی نویسندگان ادبیات حوزه کودک و نوجوان یکی از چالش‌ها و تهدیدات مهم پیش روی ادبیات این حوزه در کشور است.

همتی ادامه داد: وقتی کمترین اطلاعات از سایر علوم در حوزه روانشناسی، تربیتی و غیره نویسنده کتاب کودک دارد، انتظار داریم که کتابی که او می‌نویسید چه محتوا و مفهومی را به کودک منتقل کند و همین امر باعث می‌شود نسل بی سواد با اطلاعات سطحی تربیتی تربیت و تحویل جامعه دهیم.

وی با بیان اینکه موضوعات لازم بر ادبیات حوزه کودک ارزش‌سازی درباره اهمیت کار، حفظ محیط زیست، توجه به انرژی و بازیابی آن است، گفت: در حال حاضر آموزش مهارت‌های ارتباطی و پیشگری از آسیب‌های که کودک با آن روبه‌رو است مغفول مانده ادبیات کودک امروز است و به عقیده بنده باید این مباحث یکی از اولویت‌های مهم ادبیات کودک در عصر حاضر باشد همانطوری که بسیاری از کشورهای توسعه به این موضوعات پرداخته‌اند ما هم باید در ادبیات حوزه کودک به این مقولات بپردازیم که کودک با کمتیرن آسیب و مشکل در آینده مواجه شود البته نکته‌ای که باید در نظر داشت نحوه نوشتن و بیان این مطالب در قالب نوشته بسیار مهم است باید نویسنده فرا گرفته باشد که چگونه بنویسید که به جای سود زیانمند نباشد.

نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان در ادامه اظهار کرد: واقعیت این است که ما در ارتباطات ضعیف هستیم و آثاری که کودک را به ارتباطات و مدیریت ارتباطاتش دعوت می‌کند جای اینگونه کتاب‌ها به عقیده بنده خالی است.

دچار چالش در ادبیات هستیم

وی تاکید کرد: ما دچار چالش در ادبیات هستیم که یکی از آن ادبیات حوزه کودک است، یکسری از نویسندگان به اشتباه برای کودک ساده نویسی کردند، و در واقع از ادبیات و وظایفش دور شدند یا نویسندگان دیگر حوزه کودک جنبه سرگرمی بر سایر ویژگی ادبیات کودک پیشی گرفته است. ادبیات وظیفه‌اش پرورش ذهن و درک انتواع اطلاعات از آن اثر است همان وظیفه‌ای که آثار ادبی بزرگان ما با وجود اینکه چند صده از خلق آن گذشته است، مشمول آن هستند.

همتی گفت: یکی سری نویسندگان حوزه کودک که به نظر بنده همان‌هایی بودند که برای چاپ کتابشان از رانت و یا انتشارات دولتی بهره می‌برند، هر چه نوشتند چاپ شد، و همین امر باعث شیوع ساده پسندی در ادبیات حوزه کودک و نوجوان شد و با این کار زبان ادبی را مخدوش کردند.

کد خبر 651927

منبع: ایمنا

کلیدواژه: ادبیات کودک و نوجوان کتاب کودک کتاب کودک و نوجوان روز جهانی کتاب کودک انتشارات كتاب كودك شورای کتاب کودک شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق حوزه ادبیات کودک و نوجوان ادبیات حوزه کودک و نوجوان کودک و نوجوان ادبیات این حوزه کتاب کودک چالش ها دهه ۶۰

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۴۱۱۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نمایشگاه کتاب و ظرفیت «گردشگری ادبی»

نورآقایی گفت: فضا و اقتصاد پیرامون نمایشگاه کتاب، گردشگری ادبی را شکل می‌دهند و می‌شود ایده‌هایی داشت که نمایشگاه کتاب به یک رویداد در این حوزه تبدیل شود. - اخبار فرهنگی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، به نقل از ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران؛ آرش نورآقایی، کارشناس «گردشگری ادبی»، با بیان اینکه گردشگری ادبی یک ژانر جدید در حوزه گردشگری است، ادامه داد: گردشگری ادبی به صورت اختصاصی سابقه دیرینه‌ای در دنیا ندارد؛ هرچند که وقتی افراد در موقعیت‌های گردشگری ادبی قرار می‌گیرند به نوعی این شاخه از گردشگری اتفاق می‌افتد؛ مانند آنکه اشخاص در سفری بر مزار نویسنده یا شاعری نامدار حاضر ‌شوند. همینطور بازدید از خانه یک نویسنده نیز «گردشگری ادبی» محسوب می‌شود.

نمایشگاه کتاب می‌تواند بخشی از «گردشگری ادبی» باشد

وی ادامه داد: طبق تعریفی که در دنیا از «گردشگری ادبی» صورت می‌گیرد، بازدید صرف از نمایشگاه‌های کتاب جز این ژانر محسوب نمی‌شود؛ اما این بدان معنا نیست که نمی‌توان به موضوع نمایشگاه کتاب و «گردشگری ادبی» پرداخت. از آنجایی که شاخه‌های گردشگری در حال توسعه است و انواع گردشگری شکل می‌گیرد، می‌توان «گردشگری ادبی» را نیز با گذر زمان توسعه داد و برای آن تعاریف جدیدی مشخص کرد. در واقع «گردشگری ادبی» رفتن به مکان‌های واقعی و حتی خیالی اطلاق می‌شود که در داستان‌ها خلق شده‌اند.

این کارشناس حوزه گردشگری که در سال 1392 نخستین همایش «گردشگری ادبی» را به منظور جلب توجه فعالان حوزه گردشگری و ادبیات به این مقوله برگزار کرد، افزود: ایده ایجاد «گردشگری ادبی» را با برگزاری همایشی در همین رابطه در حدود یک دهه قبل پیگیری کردم، آن زمان حتی کلید واژه «گردشگری ادبی» در ایران مطرح نبود. حتی یکی از صاحب نظران حوزه گردشگری عنوان کرد که «گردشگری ادبی» یعنی چه؟ فردا می‌خواهید گردشگری ریاضی را هم راه‌اندازی کنید! آن زمان یک خبرنگار از می‌سی‌سی‌پی به ما پیام داد که چقدر خوب است که شما در ایران می‌خواهید «گردشگری ادبی» برگزار کنید.

وی افزود: من همیشه به پیشینه ادبی کشورم توجه داشته‌ و بر اساس آن به این فکر می‌کردم که چقدر این موضوع می‌تواند در حوزه گردشگری کاربرد داشته باشد. با تحقیق متوجه شدم در دنیا چنین ژانری وجود دارد، آن زمان به یک تور «گردشگری ادبی» در دانشگاه آکسفورد برخورد کردم که تور گردشگری «شرلوک هلمز» بود؛ در حالی که شرلوک شخصیت خیالی بود، اما وقتی در گوگل 10 آدرس مشهور دنیا را سرچ می‌کنیم آدرس خانه «شرلوک هلمز» به آدرس خیابان «بیکر پلاک 221 ب» را به مخاطبان ارائه می‌کند.

نورآقایی ادامه داد: بعدها در سفرهایی که داشتم متوجه شدم خانه «رومئو و ژولیت» در شهر ورونا ایتالیا یکی از مقاصد پُر بازدید دنیاست؛ در حالیکه این دو شخصیت هرگز وجود خارجی نداشتند و ساخته و پرداخته ذهن ویلیام شکسپیر هستند؛ به همین دلیل من به تحقیق در مورد آثار ایرانی پرداختم. به عنوان نمونه به بررسی رُمان «کلیدر» محمود دولت‌آبادی پرداختم و توانستم برخی از شخصیت‌های داستان از جمله دُختر آقای گل‌مَمَد را پیدا کنم و خانه او و دختر، نوه و نتیجه او را هم بیابم. وسایلی که از گل مَمَد باقی بود را به من دادند. حتی از شناسنامه دخترش عکس دارم و بر این اساس یک گردشگری یک هفته‌ای در آن منطقه حول محور اتفاقی که در رُمان وجود داشت، شکل گرفت.

نرخ ارز تهدیدی برای بخش خارجی نمایشگاه کتاب تهران

وی گردشگری ادبی رویداد محور را دارای دو جنبه معرفی کرد و افزود: وقتی بر اساس رویداد سفر می‌کنیم، این به نوعی گردشگری رویداد هم محسوب می‌شود و همزمان طبق محتوای رویداد می‌تواند گردشگری ادبی نیز محسوب شود، مانند آئین بزرگداشت مولانا و نمایشگاه کتاب فارغ از اینکه می‌تواند یکی از اتفاقات مرتبط با گردشگری ادبی باشد. این میان البته باید برخی از ظرافت‌ها را در نظر گرفت. در واقع باید توجه کرد چگونه می‌توان به نمایشگاه کتاب به مثابه گردشگری ادبی نگاه کرد،‌ صرف اینکه افراد به نمایشگاه بروند و کتاب بخرند،‌ این گردشگری ادبی محسوب نمی‌شود. فضاها و اقتصادهای پیرامون نمایشگاه کتاب، گردشگری ادبی را شکل می‌دهند و می‌شود ایده‌هایی داشت که نمایشگاه کتاب به یک رویداد در حوزه گردشگری ادبی تبدیل شود.

نورآقایی توضیح داد:‌ حضور فروشگاه‌های کتاب یا نمایشگاه کتاب می‌تواند در انتخاب یک شهر به عنوان «شهر ادبیات» مؤثر باشد. «یونسکو» با تعریف هفت زیرشاخه برای شبکه شهرهای خلاق مواردی چون موسیقی،‌ ادبیات، رسانه،‌ خوراک، صنایع دستی و ... به موضوع ادبیات شهرها توجه کرده است. تهران با وجود شهرکتاب‌ها،‌ نمایشگاه بین‌المللی کتاب و رویدادهای ادبی در کافه‌ها و... همچنین استفاده از گردشگری ادبی می‌تواند بدل به «شهر خلاق ادبی» شود. اینطور می‌توان پرونده ثبت تهران به عنوان شهر ادبی را مطرح کرد. در جریان «گردشگری ادبی» مجموعه موقعیت‌های «گردشگری ادبی» در تهران نظیر خانه موزه‌ها، مقبره‌ها، تور کتابخانه ‌ملی، تور کتابخانه‌های خلاق و... نشست‌های ادبی در کنار نمایشگاه کتاب باید مورد توجه باشد، همچنین توجه به مکان‌های معرفی شده در داستان‌ها مانند ظهیر الدوله و یا کافه نادری بخشی از گردشگری ادبی است.

سهراب سپهری شاعری جهانگرد بود

این متخصص حوزه گردشگری ادبی در بخش دیگری از این گفت‌وگو اشاره کرد: می‌توان در نمایشگاه کتاب نشست‌های تخصصی «گردشگری ادبی» را برگزار کرد. توجه و تحقیق نسبت به مکان‌های مرتبط با ادبیات و شخصیت‌های ادبی در «گردشگری ادبی» مهم است. خانه حافظ در کجای شیراز می‌توانسته باشد؟ مسیر سفر ناصرخسرو قبادیانی از کجا تا کجا بود؟ به عبارتی نویسندگان زیادی در تاریخ ایران داریم که در رابطه با موقعیت‌ها و مکان‌ها صحبت می‌کنند. وقتی شاعر می‌گوید خوشا شیراز و وضع بی‌مثال‌اش یعنی چه؟‌ یا اشعار سهراب که در اشعار خود موقعیت‌های زیادی را بیان کرده است. در گلستانه چه بوی علفی می‌آید و گلستانه مکانی بوده نزدیک خانه سهراب سپهری که مقبره او نیز در همان نزدیکی است.

نورآقایی گفت: سهراب سپهری یک شاعر جهانگرد بود که از قضا نقاشی هم می‌کرد؛ با قلم و قدم همکار بوده است.‌ او سفرهای زیادی داشت، به ژاپن و نیویورک رفت و رکورددار فروش نقاشی در ایران است، اما هیچ کس به او از منظر سفرهایش نپرداخته است. مضامین سفر در شعرهای شاعران دیده وجود دارد. آنها در ذهنشان سفر می‌کنند. رستم در شاهنامه یک پهلوان است؛ اما او یک مسافر هم هست و مدام در حال سفر است. این مسائل را می‌توان در نمایشگاه کتاب بررسی کرد. ایران می‌تواند به دلیل پیشینه ادبی بالا در «گردشگری ادبی» بسیار موفق باشد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از 19 تا 29 اردیبهشت (1403) در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.

انتهای پیام/